Η νέα μελέτη της Περιφέρειας χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα στην εξέταση των λύσεων, αποφυγή των ουσιαστικών εναλλακτικών λύσεων, από προσπάθεια να στηριχθούν κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης, χωρίς να εκτιμώνται σωστά οι τοπικές συνθήκες και προτεραιότητες και από εμμονή να διαιωνισθεί η στήριξη στα Γιαννιώτικα συμφέροντα, συνεχίζοντας την διαμόρφωση του συστήματος Διαχείρισης Απορριμμάτων πάνω στα σκόπιμα λάθη της προηγούμενης περιόδου. Έτσι και με αυτή τη μελέτη επιχειρείται να εξυπηρετηθούν ποικίλα τοπικά, κεντρικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα, παρασκευάζοντας με απίθανο τρόπο μια πραγματική σούπα δήθεν εναλλακτικών λύσεων, απ΄ όπου τα μοιραία μέλη της επιτροπής, με χειρουργική δεξιοτεχνία θα αναδείξουν το λαμπερό εργοστάσιο επεξεργασίας που ταιριάζει στα Γιάννινα και τον όμορφο ΧΥΤΥ που δεν ταιριάζει στο Λεκανοπέδιο, αλλά ταιριάζει στην περιφέρεια!
Η μελέτη επιχειρεί να εγκλωβίσει-και φαίνεται να τα καταφέρνει-όπως και όλες οι κινήσεις της Περιφέρειας-τον προβληματισμό στο ζήτημα της χωροθέτησης, ώστε να μείνουν στο απυρόβλητο οι κρίσιμες επιλογές, που είναι η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) και η ορθή λειτουργία των ΧΥΤΑ, αρχικά τουλάχιστον σαν διαδημοτικών μονάδων, αυτοδιαχειριζόμενων και όχι ιδιωτικών.
Όλα πρέπει να ξεκινούν όμως από την σημερινή πραγματικότητα στην Ήπειρο στην διαχείριση των απορριμμάτων.
- Για την βάση κάθε ορθολογικού συστήματος διαχείρισης οικιακών απορριμμάτων που είναι η πρόληψη της παραγωγής τους, σε τοπικό επίπεδο δεν γίνεται τίποτε και ούτε αποτελεί αντικείμενο έστω προβληματισμού.
- Στο ζήτημα της συλλογής των απορριμμάτων φαίνεται ότι η Ήπειρος έχει κάνει ουσιαστικά βήματα και έχει αποκτήσει εμπειρίες για αποτελεσματική και βελτιστικοποιημένη λειτουργία. Το ζητούμενο εδώ είναι οι σταθμοί μεταφόρτωσης προσαρμοσμένοι όμως σε ένα σωστά σχεδιασμένο σύστημα Υγειονομικής Ταφής (Υ. Τ., που πραγματικά να λειτουργεί ως τέτοιο και όχι σαν οργανωμένη ανεξέλεγκτη ταφή), με οικονομίες κλίμακας.
- Η φάση της Υ. Τ., δηλαδή του ΧΥΤΑ, παρά τις 4 εγκαταστάσεις, δεν έχει κατακτηθεί ακόμη στον απαιτούμενο βαθμό, εξαιτίας του προβληματικού σχεδιασμού από σκοπιμότητα και της κακής λειτουργίας από ανικανότητα ή πρόθεση κατάργησης του δημόσιου χαρακτήρα και παράδοσης στην ιδιωτική επιχειρηματική δράση.
- Το ζήτημα της ΔσΠ μόνο δειγματοληπτικά και παροδικά το έχει γνωρίσει η Ήπειρος, παρ’ ότι είναι η βάση και για την ορθολογική λειτουργία του συστήματος διαχείρισης, πέραν της απλής Υ. Τ., δηλαδή με επεξεργασίες και ΧΥΤΥ, όπως σχεδιάζει το Υπουργείο και η Περιφέρεια.
Με αυτή την πραγματικότητα στην διαχείριση απορριμμάτων στην Ήπειρο, η Περιφέρεια αντί να σχεδιάσει την προοδευτική εξέλιξη του όλου συστήματος και την στέρεη εισαγωγή του στον τρόπο ζωής των Ηπειρωτών, επιχειρεί στην ουσία ένα ανώριμο άλμα στο κενό.
Χωρίς να έχει ωριμάσει και ορθολογικοποιηθεί η λειτουργία της Υ.Τ., χωρίς να έχει επιχειρηθεί η οργάνωση της ΔσΠ, χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις σε πληθυσμό για «ανταγωνιστική» λειτουργία, επιχειρείται να περάσει η Ήπειρος βιαστικά και παράκαιρα στη χρήση τεχνολογίας επεξεργασίας, που θα οδηγήσει το σύστημα διαχείρισης σε περιβαλλοντική και οικονομική χρεοκοπία. Και τότε θα κληθεί η Ήπειρος να πληρώσει και άλλη δόση τεχνολογίας (π.χ. καύση) για να μπαλώσει τα παράλογα και το γαϊτανάκι καλά θα κρατεί…
Έτσι σήμερα, χωρίς τις απαιτούμενες ποσότητες με «ανταγωνιστική» λειτουργία, με κόστος μεταφοράς που θα εξανεμίζει τις οικονομίες κλίμακας, χωρίς προϊόντα με κατάλληλη αγορά (π.χ. κομπόστ σύμμεικτων απορριμμάτων), χωρίς την εμπειρία της ΔσΠ, οι δήθεν εναλλακτικές λύσεις, με κατασκευή πάντα εργοστάσιου επεξεργασίας, είναι απορριπτέες σαν βάση προβληματισμού.
Οι ουσιαστικές εναλλακτικές λύσεις που θα έπρεπε να διερευνηθούν και να συγκριθούν όχι με αποσπασματικές τεχνικές που ακολουθεί η μελέτη αλλά με πλήρεις αναλύσεις κύκλου ζωής είναι :
- Η λύση τεσσάρων διαχειριστικών ενοτήτων που να αντιστοιχούν εδαφικά στους τέως Νομούς με ένα διαδημοτικό ΧΥΤΑ η κάθε μία και απλή εγκατάσταση σταθεροποίησης του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος ή άλλο τρόπο διαχείρισής του.
- Η λύση εργοστάσιου επεξεργασίας και ΧΥΤΥ στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, με μεταφορά όλων των απορριμμάτων εκεί, με υποπερίπτωση κάποιας μορφής διπολικής ανάπτυξης της επεξεργασίας σε Γιάννινα και Πρέβεζα.
Μόνο μια τέτοια σύγκριση με ουσιαστική Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) μπορεί να δώσει περιβαλλοντικά τεκμηριωμένες επιλογές. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται στην μελέτη και χωρίς αυτή την τεκμηρίωση κάθε συζήτηση για κεντρική επεξεργασία και μεταφορά απορριμμάτων τέτοιας έκτασης είναι άσκοπη.
Το ζήτημα των επιταγών των Οδηγιών θα πρέπει να εξετασθεί στη βάση των συμπερασμάτων από την ΑΚΖ. Ποια Οδηγία θα μπορεί να μας επιβάλλει περιβαλλοντικά λάθος λύσεις για τις συνθήκες της Ηπείρου;
Όταν ήδη η σχετική Οδηγία αναγνωρίζει την ιδιομορφία των νησιών και όταν η τόσο αραιοκατοικημένη Ήπειρος-όπως και η υπ’ όψη μελέτη διαπιστώνει εμφατικά-θα πρέπει να ταξιδέψει τα απορρίμματα μέσα από ένα πέλαγος λόφων και βουνών για να πετύχει περιβαλλοντικά αμφισβητούμενους-και ταυτόχρονα ατεκμηρίωτους-στόχους; Ποια είναι δηλαδή η περιβαλλοντική ωφέλεια από την επεξεργασία και ΧΥΤΥ με τόσες μεταφορές έναντι ΧΥΤΑ και απλοποιημένης τοπικής διαχείρισης του οργανικού κλάσματος, χωρίς τον παραλογισμό του μεταφορικού έργου; Στην πραγματικότητα όχι μόνο η ουσία αλλά και το γράμμα της Οδηγίας διαστρεβλώνονται, παραγνωρίζοντας την τοπική πραγματικότητα.
Ερμηνεία κανονισμών κατά το δοκούν και ανώφελες συγκρίσεις ανούσιων λύσεων, με αποφυγή των ουσιαστικών λύσεων και των περιβαλλοντικά αναγκαίων εργαλείων απόφασης (ΑΚΖ) οδηγούν σε λάθος προβληματισμούς και διαιώνιση του παραλογισμού των σκοπιμοτήτων. Όλο και πιο καθαρά φαίνεται πλέον ότι η Γιαννιώτικη υστεροβουλία, που οδήγησε σε ένα παράλογο σύστημα διαχειριστικών ενοτήτων-με την Θεσπρωτία, τον μικρότερο παραγωγό απορριμμάτων να έχει 2 ΧΥΤΑ-αξιοποιεί πλέον τις επιλογές του Υπουργείου για εισαγωγή τεχνολογιών επεξεργασίας, ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, προκειμένου να εξυπηρετούνται ευρωπαϊκά συμφέροντα παραγωγών και εμπόρων περιβαλλοντικής τεχνολογίας. Έτσι, μαζί με ντόπια εργολαβικά συμφέροντα (τοπικά και κεντρικά) πιέζουν για έργα με εκμαυλισμένους και εκμαυλιστικούς προϋπολογισμούς και επιδιώκουν τους στόχους τους με παραπλανητικούς προβληματισμούς σαν αυτούς της υπ’ όψη μελέτης.
Αυτά που πρέπει να διαβάσει κάθε Ηπειρώτης πίσω από τις γραμμές των μέχρι τώρα μελετών αλλά και των ενεργειών της Περιφέρειας, είναι στην πραγματικότητα τα εξής:
-Προσπάθεια στήριξης της δήθεν αναγκαιότητας μονάδας επεξεργασίας (ενδεικτικά η μελέτη αυξάνει κατά 30% την παραγωγή απορριμμάτων σε σχέση με προηγούμενες μελέτες που συντάχθηκαν πριν 4 ή 5 χρόνια!!!), με εμπλοκή όλης της Ηπείρου σε ένα παραλογισμό οδικού μεταφορικού έργου απορριμμάτων, αποφυγή της ΑΚΖ και παραπλάνησης με ανούσιες συγκρίσεις ανούσιων σεναρίων. Κοντολογίς, εξυπηρέτηση των ντόπιων και ξένων επιχειρηματιών της περιβαλλοντικής τεχνολογίας, χωρίς περιβαλλοντική τεκμηρίωση και με αδράνεια σε ό,τι αφορά στη ΔσΠ, για να δικαιολογούνται στο διηνεκές ευρωβόρες επενδύσεις για να καλυφθεί η «αρνητική» στάση των Ηπειρωτών στην ΔσΠ.
-Προσπάθεια στήριξης Γιαννιώτικων συμφερόντων-όπως κάποιοι τα αντιλαμβάνονται-με διατήρηση της επεξεργασίας εκεί αλλά όχι και του ΧΥΤΥ!!! Σημειωτέον ότι ο ισχύων ΠΕΣΔΑ ρητά ορίζει από το 2004 ότι η επεξεργασία θα είναι στα Γιάννινα και όλη η φλυαρία για άλλη χωροθέτηση προφανώς άχρηστο και παραπλανητικό γύμνασμα της μελέτης είναι. Διαιώνιση δηλαδή του παραλογισμού ότι οι τεχνολογίες ταφής είναι ώριμες για τους δίπλα, αλλά όχι για το Λεκανοπέδιο(!!!) προς χάριν προφανώς της κερδοσκοπίας με την Γιαννιώτικη γη.
-Προσπάθεια έμπρακτης συκοφάντησης της λειτουργίας του ΧΥΤΑ για την ανεμπόδιστη ιδιωτικοποίηση της διαχείρισής τους, αδιαφορώντας για τα συμφέροντα των δημοτών και φυσικά για το περιβάλλον. Αντί αυτών, οι άμεσοι στόχοι που αντιστοιχούν στη σημερινή πραγματικότητα της Ηπείρου και που μπορούν ενεργά να βασιστούν σε κάθε κάτοικο στη προοπτική μιας καλλίτερης διαχείρισης μελλοντικά θα πρέπει να είναι:
-Οργάνωση και στήριξη της ΔσΠ παράλληλα με μέτρα πρόληψης-μείωσης της παραγωγής απορριμμάτων (συσκευασίες από τις βιομηχανίες ανάκτησης κλπ.).
-Αποτελεσματική λειτουργία ΧΥΤΑ σε διαδημοτική βάση και ανά διαχειριστικές ενότητες που εδαφικά αντιστοιχούν στους παλαιούς Νομούς, με διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα στην διαχείρισή τους. Σε επόμενη φάση μπορεί να εξετασθεί η διανομαρχιακή λειτουργία με ενσωμάτωση των μικρότερων ρυπαντών στις υποδομές του μεγαλύτερου για οικονομίες κλίμακας και όχι το αντίθετο.
-Αντιμετώπιση της σταθεροποίησης του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος με απλουστευμένες εγκαταστάσεις ανά ΧΥΤΑ ή άλλες λύσεις ανά διαχειριστική ενότητα.
Κάθε βιαστικό και βίαιο άλμα που δεν βασίζεται στην τοπική πραγματικότητα και δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα των κατοίκων αλλά των επιχειρηματιών του περιβάλλοντος θα οδηγήσει την διαχείριση στην χρεοκοπία, όχι μόνο με την εφαρμογή του «δεν πληρώνω», αλλά και περιβαλλοντική με την εφαρμογή του «δεν παραδίνω».
Αν δεν θέλουμε μέσω της άκριτης χρήσης της τεχνολογίας να γυρίσουμε στην οικογενειακή κότα ή να υιοθετήσουμε από τριτοκοσμικές χώρες «δημοτικά» γουρούνια για την αντιμετώπιση του οργανικού κλάσματος, θα πρέπει να κάνουμε σίγουρα βήματα συμβατά με την τοπική πραγματικότητα και όχι άλματα στο κενό για χατίρι συμφερόντων επιχειρηματιών.
Αριστερή Κίνηση Μηχανικών Ηπείρου (Α. Κ. Μ. Η.)
